Mijn broer die ik nooit gekend heb, maar die er altijd was

Bijzonder, eigenlijk, dat iemand die je nooit gekend hebt, iemand die nooit heeft geleefd, toch zo’n grote rol in je leven kan spelen.

Na een normale zwangerschap, kregen mijn ouders een doodgeboren kindje. Mijn oudste zus was 1 jaar, en toen werd mijn broertje dood geboren.

Het is een eenzaam, stil verdriet geweest voor mijn ouders. Mijn moeder lag op het kraambed, net bevallen, stuwing, kraamverzorgster in huis, kraambezoek, maar............. er werd nergens over gesproken, niemand die haar vroeg, hoe de bevalling gegaan was, hoe het kindje eruit zag, wat er was gebeurd, hoe ze zich voelde. Het kindje is verdwenen, zonder dat ze het gezien had. In die tijd was dat gebruikelijk. Nergens over praten, gewoon doorgaan, net doen of het niet gebeurd was.

Stel je voor, lig je op het kraambed, en je man gaat alleen naar de begraafplaats, met een klein kistje, met jullie baby erin. Hartverscheurend, waar waren mijn vaders broer of zus of zwagers of vrienden, denk ik dan. En hoe was dat voor mijn moeder, alleen in haar bed? Ze hebben dit verdriet alleen moeten dragen, geen praatgroepen, emotionele  hulp, nazorg. Je moest het maar zien te redden.

Juist daarom vind ik het zo bijzonder, dat zij ons hebben opgevoed, met het besef dat er een broertje was, hij was doodgeboren, maar  hoorde bij ons gezin. Het was vanzelfsprekend, niks taboe, of stilzwijgen. Zo waren de feiten, en zo ging je daarmee om. 

Toen ik zelf zwanger werd, besefte ik steeds beter wat voor impact dit moet hebben gehad op mijn ouders, en mijn bewondering groeide. Mijn moeder begon er toen ook meer over te praten, wat het voor haar betekende, hoe eenzaam ze was in haar verdriet, en hoe ze dat lieve doodgeboren kindje nog steeds miste. We waren een gezin van 6 geworden. Vier gezonde mooie dochters! En wat waren ze trots op ons, en wat had een grote broer daar goed tussen gepast.

Met de jaren groeide ook haar bezorgdheid, om het grafje. Haar kind lag daar al die jaren al op het kerkhof. Zonder steentje, want dat “hoorde “ niet. Alleen een nummer. De paniek sloeg toe toen ze op een dag een bericht las dat er graven geruimd zouden worden. Wat was ze verdrietig, dat mocht niet gebeuren, de angst en onmacht groeiden. Dan zou er helemaal niets meer zijn, dan zou alles uitgewist worden. Maar gelukkig mocht het graf nog blijven.

Mijn moeder mocht oud worden, 86 jaar. Altijd heel goed geweest, actief, ondernemend en zorgzaam. Toen was het op. Ze werd moe, en zei dat het voor haar zo niet meer hoefde. Ze was al meer dan dan 25 jaar weduwe, maar had ondanks al haar verdriet een goed leven gehad, en wat was ze trots op ons, haar vier dochters, wij waren de spil in haar leven geweest.

Toen ze stervende was, hebben wij met haar gepraat over haar angst dat het grafje van ons broertje verwijderd zou worden. Wat als we het zouden herbegraven met haar als ze zou sterven. Dit was voor haar een geruststellende gedachte. We hebben beloofd dat we daarvoor zouden zorgen.

Mijn lieve moeder overleed op 4 november, vorig jaar.
De begrafenisondernemer, A. kwam om alles te regelen. We hebben onze wens duidelijk gemaakt. Het was helemaal geen probleem, hij zou het aanvragen bij de gemeente, en op de dag van de begrafenis van mijn moeder, zou van te voren ons broertje bijgezet kunnen worden in het graf van onze ouders. Hij zei nog wel, dat er waarschijnlijk, na bijna 60 jaar, geen resten meer zouden zijn. Maar dan zouden ze de aarde die er lag, symbolisch in het kistje doen, en begraven.


Wij zochten een mandje uit voor de resten. Het had iets liefs, vertederends, en iets moois, om voor ons broertje, die we nooit hebben gekend, maar die altijd aanwezig was geweest, iets te kunnen doen. Het had ook iets geruststellends, om voor mijn moeder die zorg weg te nemen. Haar angst, dat het graf geruimd zou worden, was nu weg. We hebben het mooi afgesloten voor allemaal.

Op de dag van de begrafenis  gingen wij met z'n vieren naar de begraafplaats. het was een stille zonnige herfstmorgen. Toen we de begraafplaats opkwamen, zagen we meteen het mandje op de plek staan waar ons broertje begaven was geweest. A. stond ons op te wachten, samen met de graf delver. Hij vertelde ons dat er tegen iedere verwachting in, toch nog een schedeltje, schouderblad, veiligheidsspeld, en knoopjes waren gevonden, Die hadden ze in het mandje gelegd. We mochten het nog zien, maar dat wilden we niet. Het was goed zo. 

Mijn jongste zusje en ik droegen het mandje, en liepen achter A. aan. Mijn oudste en derde zus liepen achter ons, met een lantaarn, met brandende kaars, en een bloemstukje, het was heel plechtig en mooi. 

Bij het graf van onze ouders, zagen we dat het graf voor  moeder, die 's middags begraven zou worden, al gegraven was, onder in het graf, was een klein gat gemaakt, precies ter grootte van het mandje. De grafdelver kwam in het graf staan, en pakte het mandje van ons aan. Hij heeft het in het kleine graf geplaatst. We werden alleen gelaten. Mijn jongste zusje had haar Ipad bij zich, en speelde: o Danny Boy, gezongen door de Celtic Women. We hebben toen staan huilen met zijn vieren. Omdat het goed was zo. Het verdriet dat mijn ouders al die jaren alleen hebben moeten dragen, hebben wij op dat moment met hen gedeeld. De lantaarn met brandende kaars lieten we achter op het graf, evenals het bloemstuk. Die zouden ons ’s middags opwachten als wij mijn moeder naar haar laatste rustplaats zouden brengen.

's Middags kreeg mijn moeder een mooie afscheidsdienst, We lieten haar achter in het graf bij mijn vader en ons broertje. Het is goed zo! Ze zijn met z'n drieën, het is afgesloten.